Вёска Палетнае не здзіўляе навізной. За апошнія гады тут, у Лазоўскай глыбінцы, пабудаваны стадыён, разбіты парк, рэканструявана плошча. Сёлета ўведзены аб’ект не сацыяльнага, а вытворчага прызначэння – цяплічны камбінат. Вырас за вёскай.
Комплекс уключае 13 плёначных цяпліц агульнай плошчай 400 кв. У траўні завяршылася іх зборка, і пад плёнкай ужо зелянеюць пасаджаныя перцы, баклажаны, агуркі. Фермер Мікалай Пак не хавае задавальнення: пераход на закрыты грунт сапраўды паратунак ад частых непагадзі.
Цяплічны гарадок — вынік сумесных намаганняў фермера і Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання вобласці, якое падтрымлівае сямейныя гаспадаркі датацыямі. І справа не толькі ў жывёлагадоўлі. У цэнтры ўвагі і раслінаводства. Мінулай вясной Пак прадставіў бізнес-праект і да канца года атрымаў з федэральнага і рэгіянальнага бюджэтаў 12.8 мільёна рублёў. Уласныя інвестыцыі склалі 5.4 мільёна. А потым, у снежні, Мікалай адразу заняўся пошукам металу і плёнкі. Першы квартал будучага года, калі цэны выраслі, не напалохаў: будматэрыялы ўжо закуплены і чакаюць мантажу.
Бацькаў дом
Мікалай Пак — фермер у другім пакаленні. На яго вачах там жа, у Палетным, бацька вырошчваў бульбу, агародніну, бахчавыя. Дзякуючы дзяржпадтрымцы Беларусь набыла трактар МТЗ-82.
Шэсць гадоў таму Генадзь Пак перадаў гаспадарку сыну. Паказваючы цяпліцы, Мікалай не прамінуў заўважыць, што ў гаспадарцы выраслі яшчэ 20 гектараў ворных зямель, і гэта набыццё забяспечана Росреестром.
– Пасадзілі кавуны. А завяршэнне пасадкі бульбы з-за дажджоў перамясцілася на чэрвень», — расказаў ён пра сітуацыю з адкрытым грунтам.
Катастрофы надвор’я не адмяняюць план – сёлета сабраць 310 тон гародніны. Гаспадарка сапраўды сямейная: снег яшчэ не растаў, а жонка Вольга занялася вырошчваннем расады. Гэта, вядома, агуркі і памідоры, перац і баклажаны… У цяпліцах яны радуюць смарагдавым колерам лісця, але частку расады Вольга прадае ў Хабараўску на рынку выхаднога дня.
Праца для аднавяскоўцаў
Начальнік упраўлення малых форм гаспадарання Мінсельгасхарча Галіна Падузава звяртае ўвагу на тое, што не кожнаму, хто заяўляе аб намеры займацца сельскай гаспадаркай, гарантавана дзяржаўная падтрымка.
– Бізнес-план разглядае абласная камісія, у склад якой уваходзяць спецыялісты, якія дзясяткі гадоў працуюць у галіне. І любому з іх адразу відаць, хто разлічвае на грантавыя сродкі — дасведчаны чалавек, які добра папрацаваў, каб падняць эканоміку, або жадаючы эксперыментаваць, і не за свае грошы, а за кошт бюджэту, — сказала Падузава.
Той жа Пак паўстаў перад камісіяй, абгрунтаваўшы не толькі памеры і колькасць цяпліц, але і штогадовую прыбаўку ўраджаю з выхадам 430 тон. Бывае і па-рознаму: падлічылі кошт набыцця жывёлы, а пра корм забыліся. Або стварэнне працоўных месцаў не ўспрымаецца ўсур'ёз. Маўляў, сямейнікамі абыходзімся… Ну, спраўляемся, але на субсідыю не разлічвайце, бо федэральны закон прадугледжвае афіцыйнае працаўладкаванне не менш трох чалавек. Падтрымлівае дзяржава і сялянска-фермерскія гаспадаркі, каб сельскія жыхары не ехалі на працу ў далёкія краіны.
– На пасадку і праполку ў цяпліцах браў сямейную пару. Сказаў і паказаў, што рабіць. Раніцай прывожу на працу, вечарам, вядома, забіраю. Я плачу 1,200 рублёў у дзень», — патлумачыла Пак.
Завод не канкурэнт
З 2013 года, калі федэральны Мінсельгасхарч запусціў грантавую падтрымку сямейных фермерскіх гаспадарак, сялянска-фермерскія гаспадаркі вобласці атрымалі па гэтай праграме амаль 300 мільёнаў рублёў. Укладзена значна больш, бо праграма рэалізуецца на ўмовах суфінансавання. Як правіла, да 30% сродкаў, якія выдзяляюцца на конкурснай аснове, дадаецца 70% уласных сродкаў.
У ліку першых атрымальнікаў стыпендыі Аксана Ар'янкіна, кіраўнік сялянска-фермерскай гаспадаркі з вёскі Чорная Рэчка Хабараўскага раёна. Гаспадарка спецыялізуецца на малочнай жывёлагадоўлі, за грантавыя сродкі закуплены пародзісты маладняк буйной рагатай жывёлы. Гэта дазволіла не толькі павялічыць надоі, але і арганізаваць перапрацоўку.
Сямейныя гаспадаркі з вёсак Ільінцы і Фёдараўка таго ж раёна, якія падтрымліваюцца датацыямі, гадуюць коз. І сёння казінае малако з лячэбнымі ўласцівасцямі можна набыць у гандлёвых сетках абласнога цэнтра.
Сямейныя гаспадаркі з вёсак Ільінцы і Фёдараўка таго ж раёна, якія падтрымліваюцца датацыямі, гадуюць коз. І сёння казінае малако з лячэбнымі ўласцівасцямі можна набыць у гандлёвых сетках абласнога цэнтра.
Кіраўнік сялянска-фермерскай гаспадаркі з Бікінскага раёна Наталля Крючек за кошт гранта абсталявала, абсталявала і запусціла забойны цэх, паслугамі якога карыстаюцца іншыя свінафермы, у тым ліку асабістыя падсобныя гаспадаркі. У цэху вырабляюць пельмені і іншыя паўфабрыкаты.
У мінулым годзе стыпендыю атрымала кіраўнік сялянска-фермерскай гаспадаркі з вёскі Півань Камсамольскага раёна Аксана Малазёмава. Яе не бянтэжыць суседства з гарадскім малочным камбінатам: за кошт бюджэтных і ўласных сродкаў павялічвае пагалоўе жывёлы, развівае перапрацоўку.
Не засталася без увагі і сялянска-фермерская гаспадарка з Ахоцкага краю. Рэалізуе праект па развіцці конегадоўлі. Грант дазволіў стварыць табун якуцкіх коней, якія пасуцца круглы год.
Характэрны факт: на тэрыторыях вобласці, прыраўнаваных да раёнаў Крайняй Поўначы, доля бюджэтнага фінансавання пры атрыманні субсідыі ўзрастае да 80%. А ў Ахоцкім і іншых раёнах Крайняй Поўначы – да 90%. Чым больш айчыннай сельгаспрадукцыі, тым менш імпарту.
– І на поўначы, і на поўдні адна праблема – недахоп сельгасугоддзяў. Вырашаем яе з прыцягненнем райсельгасхарчу, які мае меліярацыйную тэхніку. Парослыя лесам участкі ворных зямель, якія выкарыстоўваюцца фермерамі, расчышчаюцца і становяцца прыдатнымі для сельскагаспадарчай вытворчасці, — растлумачыла Галіна Падузава.
Па-сваяцку, па-дзелавому
Назіраецца тэндэнцыя выкарыстання капіталу для стварэння сямейных гаспадарак. Так, Мікалай Скалюк, які займаўся збытам, і яго жонка Юлія Лапаціна адрадзілі малочную жывёлагадоўлю ў вёсцы Корсакава-1 Хабараўскага раёна – той самай, у якой знаходзілася цэнтральная сядзіба саўгаса “Краснарэчанскі”. Адноўлены кароўнікі, закуплены маладняк, вяртаюцца ў абарот прысядзібныя ўгоддзі як уласнымі, так і за кошт датацыйных сродкаў.
Армен Карамян з вёскі Сасноўка гэтага ж раёна не адзін год аддаў будаўніча-гандлёваму бізнесу. Сёння яго жонка Асмік узначальвае сялянска-фермерскую гаспадарку, якая займаецца развядзеннем індыкоў. Нядаўна вырошчваючую гаспадарку наведаў Міхаіл Дзегцяроў, і Армен дасведчана расказаў губернатару аб планах па стварэнні племяннога пагалоўя.
Аляксандр Старыенка - вядомы на Ульчаншчыне гаспадарнік. У яго шматгаліновы бізнэс, які ўключае гандаль, лесанарыхтоўкі, запраўкі. Сын Кірыл — кіраўнік сялянска-фермерскай гаспадаркі, якая атрымала датацыю на развіццё мясной жывёлагадоўлі.
– Дасведчаныя прадпрымальнікі разумеюць, што лепшай інвестыцыі, чым у сельскую гаспадарку, няма. Патрэбы ў таварах і паслугах могуць змяняцца, але харчаванне заўсёды будзе на першым месцы, канстатуе Галіна Падузава.