На антарктычнай станцыі "Усход" актыўна вядуцца сельскагаспадарчыя работы. Расійскія навукоўцы ўжо сабралі там памідоры, а ў будучыні плануюць вырошчваць у самым халодным пункце планеты агуркі і кавуны. Эксперымент праводзіцца ў рамках падрыхтоўкі да стварэння касмічнай базы на Месяцы.
Новая тэхналогія
Вырошчваннем пладовых культур займаюцца спецыялісты Арктычнага і Антарктычнага навукова-даследчага інстытута (ААНИ). У лістападзе 2022 года даследчыкі паведамілі, што за год яны сабралі 28.5 тысячы таматаў і 9 кг перцу з квадратнага метра. Гародніна вырошчвалася ў спецыяльнай цяпліцы. Акрамя таго, палярнікі вырошчвалі і зеляніна: капусту, гарчыцу, кресс-салата, шчаўе і рукколу. І кожная з траў дала выдатны ўраджай.
Роўна палова вырашчанай гародніны і зеляніны трапляе на стол палярнікаў, а астатняе кансервуецца і адпраўляецца на даследаванні ў Навукова-даследчы аграфізічны інстытут (АФІ) у Санкт-Пецярбургу. Менавіта там даследуюць тэхналогіі вырошчвання розных культур без выкарыстання глебы. Так, існуе гідрапоніка, калі расліны атрымліваюць пажыўныя рэчывы з адмыслова прыгатаванага раствора. Аэропоника прадугледжвае апырскванне каранёў аэразолем.
Для арктычнага раёна піцерскія навукоўцы вырашылі аб'яднаць элементы добра вядомых методык, назваўшы сваю канцэпцыю панопоники. Аграфізікі стварылі фітатэхналагічныя комплексы, якія спалучаюць цвёрдае, вадкае і паветранае асяроддзя.
Замест грунту выкарыстоўваецца тонкаслаёвая тканіна, якая нагадвае тканіну. Праз шчылінныя капіляры ў насенне трапляе пажыўны раствор, які змяшчае розныя карысныя элементы. Іх канцэнтрацыя адпавядае прыродным нормам і абсалютна не небяспечная для чалавека. Сонечнае святло замяняецца спецыяльна створанымі святлодыёднымі лямпамі, блізкімі да сонечнага спектру.
Аналаг Месяца
Некалькі гадоў таму праектам API зацікавіўся Інстытут медыцынскіх біялагічных праблем РАН (ИМБП), які вывучае ўплыў касмічнай асяроддзя на чалавека. У ходзе ранніх даследаванняў высветлілася, што раслінаводства дапамагае людзям пераносіць працяглую ізаляцыю ў замкнёнай прасторы і станоўча ўплывае на псіхалагічны стан.
Арганізаваць на арбітальнай станцыі прастору, падобную да агарода, немагчыма з-за недахопу месца і вады. Таму спецыялісты ИМБП прапанавалі навукоўцам API і AANIA станцыю «Усход» у якасці пляцоўкі эксперыментальнага праекта «Расліны».
Аддаленая кантынентальная станцыя апынулася лепшым зямным аналагам патэнцыйна прыдатных для жыцця аб'ектаў на іншых планетах. Эксперыменты на «Усходзе» павінны стаць навуковай асновай для каланізацыі Марса і Месяца.
За даследаваннямі на арктычнай станцыі сочыць магнітолаг Андрэй Цеплякоў. У вольны ад назіранняў за магнітасферай час даглядае «агарод». Паводле яго слоў, ураджай антарктычнай агародніны звычайна складае 70-98% ураджаю, атрыманага на аграбіяпалігоне AFI. Аднак гэта ўсё роўна ў 1.5-2 разы вышэй, чым у сучасных цяплічных камбінатах як у Расіі, так і за мяжой.
«Але чым садавіна адрозніваюцца на смак ад цяплічных, сказаць не магу: для гэтага трэба паспрабаваць адзін і той жа гатунак з цяпліцы «Усход» і з цяпліцы», — кажа навуковец.
Менавіта Цеплякоў замовіў пецярбургскім аграфізікам кавуны для новага эксперыментальнага вырошчвання. Ягады на “Усходзе” пачнуць вырошчваць у лютым, а першы ўраджай чакаюць праз 68 дзён. Магнітолаг удакладніў, што саспелыя кавуны будуць значна меншага дыяметра, чым мы прывыклі, - да 20 см. Але па смакавых якасцях яны ні ў чым не павінны саступаць астраханскіх садавіне.
«Калі мы можам вырошчваць кавуны ў Антарктыдзе, то гэта можна рабіць усюды», — тлумачыць Цеплякоў.
Ураджай для ўсіх
Распрацоўкі спецыялістаў AFI накіраваны на стварэнне тэхналогіі, якая забяспечыць ураджай нават у самых цяжкадаступных раёнах краіны. Напрыклад, у Сібіры кошт гародніны даволі высокая з-за цяжкасцяў з іх вырошчваннем і дастаўкай у рэгіён. Панопоника дазволіць вырошчваць гародніну ў закрытым грунце з мінімальнымі выдаткамі на ацяпленне.
Самая складаная і адказная частка працы па догляду за паўночным гародам - апыленне. Пчол на «Усходзе» няма, таму апыленне ажыццяўляе чалавек уручную. Галоўнае - не ўпусціць патрэбны момант, так як перыяд апылення складае ўсяго адзін-два дні.
Тым не менш спецыялісты AFI пакуль не могуць ацаніць магчымасць разгортвання такой тэхналогіі ў прамысловых маштабах. Гэта патрабуе дадатковых аналізаў.
Крыніца: https://live24.ru